Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsünden bilim insanlarınca yürütülen araştırmalarda Muğla’nın Datça ilçesindeki Kızlan mevkisinde su altı arkeolojisi açısından memleketler arası ehemmiyete sahip buluntulara ulaşıldı.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un da 2021’de dalış yaptığı bölgedeki Osmanlı Devri batığında yıl uzunluğu sürdürülen araştırmalarda iki büyük bakır kazan, tepsiler, kepçeler, seramik çömlekler, mutfak kapları, tahta kaşıklar, yelken sistemine ilişkin büyük makaralar, halat rodalarının yanı sıra tüfek, tabanca, kılıç üzere silahlar ile bunların mermileri bulundu.
“Mavi Miras Projesi” altyapısı ile gerçekleştirilen çalışmalardaki ilgi cazip buluntular ortasında üst sosyoekonomik kümenin kullandığı iddia edilen şimşir tarak ile Çin porseleni üzere kıymetli eşyalara da rastlandı.
.
DEÜ Sualtı Kültür Mirası ve Denizcilik Tarihi Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Harun Özdaş başkanlığında ve Dr. Öğretim Üyesi Nilhan Kızıldağ lider yardımcılığındaki uzman takım, 18. yüzyıla ilişkin ahşap geminin 30 metre uzunluğunda ve 7 metre genişliğinde olduğunu tespit etti.
Geminin bir çaba sonrasında kıyıya sürüklenerek karaya oturduğu ve bordasına yanlışsız yan yattığı varsayım ediliyor.
.
GEMİ GİZEMİNİ KORUYOR
Doç. Dr. Harun Özdaş, AA muhabirine, batıktan çıkarılan yapıtların Bodrum Müzesine teslim edildiğini, tüm buluntuların çıkarılarak sergilenmesini hedeflediklerini söyledi.
Özdaş, geminin kimliğini ortaya çıkarmak ve batma nedenini tespit etmek için çalışmalarını sürdürdüklerini işaret ederek “Açıkçası gemi hala gizemini koruyor. Yani kimliğini, ismini bulamadık. Gemiyi 18. yüzyıla tarihledik. O periyotta batmış bir Venedik gemisi olabilir. Şu an elimizdeki datalar kimliği konusunda çok net bir şey söylemiyor lakin muhtemelen Osmanlı diyelim. Kütahya porselenleri, Saraçhane pipoları var çok ölçüde. Bunlar bize İstanbul’u adres gösteriyor. Onun dışındaysa Çin Ming Hanedanlığı devrine ilişkin porselenler, İtalyan öteki seramik tipleri, madalyon uçları, kolye uçları ile karşılaştık.” dedi.
Batıkta bu yıl pruva ve pupa kısımlarını ortaya çıkarmak için çalıştıklarını aktaran Özdaş şöyle bilgi verdi:
.
“Geminin baş kısmında 2 metre kadar derinliğe indik. Çok sayıda askeri mühimmata rastladık. Askeri mühimmat derken birinci sefer 18. yüzyıla ilişkin tabanca bulduk. Çakmak taşlı tabancalardan, tüfekler, kılıçlar, yaklaşık 500-600 tüfek mermisi kurşunu, o devirde humbara olarak bilinen el bombaları… Bütün bu buluntular bize geminin aslında askeri bir kimliğinin olduğu gösteriyor. Ama o devirde hem askeri hem de ticari gemilerde de bu cins mühimmata rastlamak mümkün. O yüzden soru işareti devam ediyor.”
Özdaş, geminin baş kısmındaki buluntuların daha çok askeri mühimmat olduğunu belirterek pruva kısmında ise mutfak eşyalarının olduğunu kaydetti.
Mutfak eşyaları ortasında kazanlar, kepçeler, tepsiler olduğu bilgisini veren Özdaş, “Kestane, fındık, zeytin ve ceviz kabukları bulduk. Muhtemelen gemide bunlar tüketiliyordu. En çok buluntu topluluğu ise pipolar. Yaklaşık 30 pipo bulduk.” diye konuştu.
.
BULUNTULARIN İŞARET ETTİKLERİ
Özdaş, gemide tüketilen gereçlerin Anadolu kökenli olabileceğini tabir ederek “Normal kurallarda bu kadar sığdaki bir batıkta bu kadar fazla materyal bulunmuyor onu söyleyeyim. Bu bizim için büyük sürpriz olmuştur. Zira gemi, yerleşime yakın bir yerde battığı takdirde içindeki birçok materyal hem o gemidekiler hem etraf halkı daha sonra ise Osmanlı tarafından çıkarılıyor. Kullanılabilen her şey çıkarılıyor. Bizim bulduklarımız büyük sürpriz. Muhakkak 18. yüzyıl orada donmuş ve bu bizi heyecanlandırıyor, çok heyecanlanıyoruz. Buluntular çok ölçüde, daha fazla olabileceğini ve etrafına saçılmış olduğunu da gösteriyor.” diye konuştu.
Gemiye ait bir datanın kayıtlarda yer almadığını, savaş gemisi olması durumunda literatürde yer alacağını düşündüklerini anlatan Özdaş, “Bu bir ticari gemi olabileceğini göstermekte. Çin porselenleri, pipolar ve bulduğumuz kaplar aslında özel bir mürettebatın olduğunu, yüksek sınıftan şahısların gemide seyahat ettiğini de gösteriyor açıkçası. Biraz daha VIP üzere.” dedi.
Türkiye’nin su altı kültür zenginliği açısından dünyada birinci sırada yer aldığına dikkati çeken Doç. Dr. Harun Özdaş, Osmanlı Dönemi’ne ilişkin bu buluntuyla “Mavi Miras”a yeni bir zenginlik eklediklerini söyledi. AA